Każdy zorientowany żużlowy kibic wie, że najbardziej utytułowanym klubem w rozgrywkach o DMP jest Unia Leszno. Jednak liczba zdobytych przez nią tytułów (18 lub jak kto woli, 19) nie jest nawet bliska rekordowi świata. Ten należy do klubu z Pragi, który drużynowym mistrzem kraju zostawał aż 40 razy!
![]()
Dominowali mimo braku własnego toru
Klubem, o którym mowa, jest oczywiście AK Markéta Praga. Niegdyś występował w lidze także jako Olymp Praga i Rudá Hvězda Praga. To 27-krotny drużynowy mistrz Czechosłowacji (na 33 sezony istnienia ligi) i 13-krotny mistrz Czech, co daje łącznie równe 40 tytułów. Jest to zdecydowany rekord świata. Zresztą słowo „świata” nie jest tu na wyrost – oczywiście obecnie żużlowe ligi funkcjonują tylko na Starym Kontynencie, jednak dawniej istniały też w Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, RPA i Rodezji. Całościowy dorobek medalowy prażan to 66 „krążków” na przestrzeni 64 sezonów. Jak do tego doszło? Wszystko zostanie wyjaśnione.
Historia praskiej dominacji rozpoczyna się w 1956 roku, kiedy to odbył się premierowy sezon rozgrywek o DM Czechosłowacji. Rudá Hvězda całkowicie zdominowała I ligę, wygrywając wszystkie sześć meczów. Scenariusz ten powtarzał się w trzech następnych sezonach. Pierwszą ligową porażkę prażanie odnieśli w 1960, piątym roku rywalizacji. Warto zaznaczyć, że przez te pięć lat klub ścigał się z niemałym utrudnieniem, bowiem dopiero w sezonie 1961 zaczął startować na domowym torze.
W latach 1961 i 1962 Praga dołożyła kolejne mistrzostwa i po siedmiu pierwszych sezonach funkcjonowania ligi miała na koncie komplet siedmiu tytułów. Do największych gwiazd zespołu w tamtym okresie należeli między innymi Jaroslav Machač, Richard Janíček oraz przede wszystkim Luboš Tomíček – tragicznie zmarły pięciokrotny indywidualny mistrz Czechosłowacji i dwukrotny medalista DMŚ. Życie stracił podczas finałowego biegu Zlatej Přilby 1968. Po dziś dzień na jego cześć rozgrywany jest memoriał.
Likwidacja i powrót ligi
Dalsze śrubowanie spektakularnej serii zostało wstrzymane przez decyzję o likwidacji czechosłowackich rozgrywek ligowych. W latach 1963-1966 drużynowego mistrza nie wyłaniano. Powrót nastąpił w roku 1967, a zwycięzcą została… Praga. Lecz tym razem nie Rudá Hvězda, a jej lokalny rywal – Viktoria Žižkov, prowadzony do złota przez Antonína Kaspera Seniora. Rok później wszystko wróciło do normy i dawni dominatorzy ponownie nie pozostawili rywalom żadnych złudzeń. Wygrali każdy z ośmiu meczów, a bilans małych punktów wyniósł oszałamiające +209, co było jedynym dodatnim wynikiem spośród wszystkich uczestników ligi. W 1969 tytuł dość nieoczekiwanie zdobyła Bateria Slaný, kończąc rozgrywki z wyraźną przewagą nad Rudą Hvězdą.
Mistrzostwo Slanégo okazało się jednym z pierwszych i ostatnich wyskoków przeciwników Pragi w najbliższym okresie. Lata 1970-1977 to nieprzerwana seria ośmiu złotych medali Rudej Hvězdy. Za podtrzymanie tej najdłuższej passy, jaką kiedykolwiek widziała plocha dráha u naszych południowych sąsiadów, odpowiadali głównie Jiří Štancl (12-krotny indywidualny mistrz Czechosłowacji, 2-krotny wicemistrz świata na długim torze, 2-krotny brązowy medalista DMŚ i 9-krotny uczestnik finałów światowych IMŚ), Petr Ondrašík, Jan Verner, Václav Verner oraz Milan Špinka. Nudno było także na pozycji wicelidera – w siedmiu przypadkach zajmowała ją Bateria Slaný, a raz (1974) ČSAD Pilzno.
Złoto zdobyły nawet rezerwy
Na przestrzeni sezonów 1978-1992 Praga zdobyła 12 z 15 możliwych tytułów mistrzowskich. Lata 80′ to również okres, w którym na największą gwiazdę zespołu wyrósł Antonín Kasper Jr. Przez Polaków kojarzony między innymi z występami dla Startu Gniezno „Toni” bez wątpienia jest jedną z najwybitniejszych postaci czeskiego żużla. Siedmiokrotnie zostawał indywidualnym mistrzem kraju, czterokrotnie startował w finałach IMŚ, przejeździł trzy pełne sezony w Grand Prix (w tym jeden wyłącznie jako dzika karta), zdobył złoto IMŚJ 1982 oraz srebro DMŚ 1999. Zmarł na nowotwór mając zaledwie 43 lata. Niedługo po jego śmierci w Gnieźnie odsłonięto obelisk na jego cześć. W extraligowej rywalizacji Kaspera wspomagali między innymi Roman Matoušek (pięciokrotny finalista IMŚ), Zdenek Schneiderwind (obecny menadżer czeskiej kadry narodowej), Petr Vandirek i młody Bohumil Brhel.
Do ciekawych rozstrzygnięć doszło w sezonie 1988. Mistrzem Czechosłowacji została Rudá Hvězda B, czyli druga drużyna praskiego klubu (zespół A skończył ze srebrem). Wygrana najwyższej ligi przez drużynę rezerw jest wydarzeniem absolutnie bezprecedensowym. Najprawdopodobniej była to jedyna taka sytuacja w dziejach żużla na świecie. Łącznie Praga B zdobyła cztery medale: złoto – 1988, srebro – 1989, brąz – 1987 i 1990. W ten sposób klub ze stolicy Czech ma na koncie więcej medali niż przejechanych sezonów. W 1990 człon Rudá Hvězda został zastąpiony przez Olymp.
31 grudnia 1992 Czechosłowacja przestała istnieć. Drużynowego mistrza tego kraju wyłoniono 33 razy. Rudá Hvězda/Olymp okazywała się najlepsza aż 27-krotnie. W pozostałych przypadkach zawsze zostawała wicemistrzem.
Szalony sezon 1994
Jednym z najbardziej pamiętnych dla Czechów był sezon 1994: jedyny w latach 1993-1998 zwieńczony zdobyciem tytułu przez kogoś innego niż zwykle, a konkretnie PK Pilzno. Klub zakontraktował Brytyjczyka Simona Wigga, co było czeskim odpowiednikiem sprowadzenia Hansa Nielsena przez Motor Lublin. Kolejki chętnych do obejrzenia wicemistrza świata z 1989 roku były olbrzymie, podobnie jak przepaść finansowa pomiędzy nim a lokalnymi zawodnikami.
W pierwszej kolejce Pilzno mierzyło się na własnym torze z Olympem. Mecz rozpoczął się ze znacznym opóźnieniem, ponieważ brytyjska gwiazda błądziła po okolicy, nie mogąc trafić na stadion. Tak kilkanaście lat później o tych wydarzeniach opowiadał ówczesny trener Pragi, Milan Špinka na łamach portalu speedwaya-z.cz: – ze względu na przekroczenie maksymalnego limitu oczekiwania, wystarczyłby jeden protest naszej drużyny, by gospodarze jechali bez Wigga. Woleliśmy jednak zachować się honorowo i nie tworzyć niepotrzebnych konfliktów. W dodatku co powiedzieliby kibice wyczekujący Brytyjczyka? – podsumował. Ostatecznie Wigg’owi udało się dotrzeć i mecz się rozpoczął. Spotkanie miało wyjątkowo emocjonujący i zacięty przebieg. Ku uciesze miejscowej publiczności, zakończyło się wynikiem 46:44 dla gospodarzy. Wigg zdobył 12+1 punktów w pięciu startach, tyle samo dorzucił Bořivoj Hádek. Liderem przyjezdnych był Antonín Kasper (16+1).
Kluczowy dla losów tytułu okazał się rozegrany w ramach 6. kolejki rewanż na terenie Olympu. Ten również był prawdziwym thrillerem, a zwycięstwo rozstrzygnęło się dopiero w 15. biegu. Po czternastu biegach gospodarze prowadzili 43:41, jednak para Simon Wigg – Jan Holub przechyliła szalę zwycięstwa na korzyść swojej drużyny. Pilzno ponownie wygrało 46:44, a Brytyjczyk zanotował przy swoim nazwisku czyściutki komplet 15 punktów.
Dwie minimalne porażki okazały się dla Olympu jedynymi w całym sezonie (10 meczów). Pilzno również przegrało dwa mecze, kończąc kampanię z gorszym bilansem małych punktów. Najważniejszy przy ustalaniu końcowej kolejności był jednak dwumecz obu drużyn, a ten skończył się rezultatem 92:88. W tym momencie warto podkreślić, iż wynik pierwszej potyczki tych klubów został zaliczony dopiero po przejechaniu pozostałych kolejek. Wszystko dlatego, że po jej zakończeniu Prażanie zgłosili protest. Jednak nie na Wigga, a na swojego byłego żużlowca, 45-letniego wówczas Václava Vernera, wskazując nieprawidłowości związane z jego licencją. Sprawa toczyła się bardzo długo. Dopiero po zakończceniu sezonu zapadł pozytywny dla Vernera i Pilzna wyrok.
A co do samej obecności Wigga w lidze czeskiej, opowieść kończy się na tym jednym sezonie. Jego średnia biegowa wyniosła 2,775 i była drugą najwyższą (Kasper osiągnął 2,806).
Wróćmy jednak do mistrzowskiego dorobku Pragi. Końcówka XX wieku przyniosła kolejne złote medale (1995-2000 z wyłączeniem 1999). Na przestrzeni całego stulecia, klub wywalczył 33 tytuły mistrza kraju w 41 sezonach. Zawsze finiszował na minimum drugiej pozycji.
Dziewięć lat bez mistrzostwa
Pierwszy poważny kryzys nadszedł na początku XXI wieku. W roku 2002 Praga pierwszy raz zakończyła sezon poza TOP2, zdobywając tylko brąz. Premierowy tytuł w nowym stuleciu Olymp wywalczył w 2003 roku, a na kolejny musiał czekać… aż dziewięć lat, do 2012! Osobiście przyczyn takiego stanu rzeczy upatruję się w następującej sytuacji: Układ sił został zachwiany przez wejście na wysoki poziom dobrze znanych braci Drymlów – obaj pozostawali wierni macierzystej Zlatej Přilbie Pardubice. A że w Czechach nie było wtedy zawodników lepszych od nich, do wyrównania potencjału potrzebny był zagraniczny zaciąg. Tymczasem praski klub niezbyt chętnie sprowadzał obcokrajowców, konsekwentnie stawiając na wychowanków i żużlowców długo jeżdżących w klubie (m. in. Josefa Franca, Mateja Kůsa, Richarda Wolffa, Lubos Tomíčka III, Adriana Rymela). Byli to jednak zawodnicy niższej klasy niż stranieri w innych zespołach (np. Ułamek, S. Drabik – Slaný; Ferjan, Miedziński – Pardubice; Hancock, Protasiewicz – Mšeno). Lata 2004-2006 przyniosły Olympowi trzy kolejne brązowe „krążki”.
2007 to dla Pragi pierwszy w historii rok poza podium. Drużyna ukończyła zmagania na przedostatnim, czwartym miejscu. Nie była to jednak największa tragedia, jaka spotkała wtedy praski żużel. Olymp startował równocześnie w II lidze polskiej, gdzie prezentował się tragicznie i wygrał zaledwie jedno spotkanie. W pamięci na zawsze pozostanie jednak śmierć Michala Matuli. 27 maja podczas meczu z KSM Krosno 20-letni zawodnik zmarł w wyniku obrażeń odniesionych po kontakcie z drewnianą bandą.
Zdecydowanie najgorszy wynik Praga osiągnęła w sezonie 2009. Ponownie zajęła czwarte miejsce, lecz tym razem było ono ostatnim. Strata do trzeciego Slanégo wyniosła aż 6 punktów. W następnych latach kierownictwo klubu zaczęło odważniej stawiać na obcokrajowców. Na przestrzeni kilku kolejnych sezonów, barwy Pragi reprezentowali między innymi Nicki Pedersen, Bjarne Pedersen, Peter Kildemand, Troy Batchelor czy Grzegorz Walasek. W 2012 po dziewięciu latach przerwy Olymp powrócił na szczyt.
Od 2012 mistrzem Czech zostają wyłącznie Praga i Pardubice, tworząc silny duopol, do którego ostatnimi czasy próbuje dołączyć AK Slaný. W 2015 klub zaczął startować w lidze pod nazwą AK Markéta Praga i taki stan rzeczy utrzymuje się do dziś. Druga połowa drugiej dekady XXI wieku to także ogólny kryzys czeskiego żużla, który negatywnie odbił się zwłaszcza na mniejszych ośrodkach. Poziom ligi wyraźnie się obniżył.
Po 2012 roku klub ze stolicy Czech mistrzostwa dołożył jeszcze w latach 2014, 2017, 2019, 2020 i 2022, dobijając do liczby 40 tytułów. Do najbardziej zasłużonych żużlowców tego okresu należą Josef Franc i Jan Kvěch.
AK Markéta obecnie
Sezon 2023 nie był dla Markéty zbyt udany. Praski klub wygrał zaledwie jeden z czterech czwórmeczów rozegranych w ramach Extraligi, dwukrotnie kończąc na trzeciej, a raz na czwartej, ostatniej pozycji. Takie wyniki przełożyły się na brązowe medale, których zdobycie w 4-zespołowej lidze wielkim wyczynem nie jest. Najskuteczniejszym zawodnikiem prażan ze średnią biegową 2,375 był Jan Kvěch (więcej średnich z ligi czeskiej TUTAJ).
Obecnie dla Pragi jeździ cała śmietanka czeskich żużlowców młodego pokolenia: Jan Kvěch, Petr Chlupáč, Daniel Klíma, Adam Bednář, Jaroslav Vaníček, Vojtěch Šachl, a całości dopełnia niezwykle doświadczony, 45-letni Josef Franc. Ponownie mamy więc do czynienia z budowaniem składu na wychowankach. Tym razem wydaje się jednak, że z uwagi na ich poziom, jest to rozwiązanie jak najbardziej uzasadnione. Patrząc na potencjał przede wszystkim Kvěcha, Klímy i Bednářa, jak najbardziej można stwierdzić, iż oparta na nich drużyna niedługo wróci na mistrzowski tron z zamiarem pozostania na nim przez lata.
Podsumowanie
Rudá Hvězda/Olymp/AK Markéta Praga – 40 tytułów drużynowego mistrza kraju (kursywą dorobek Pragi „B”):
Czechosłowacja (27x): 1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1961, 1962, 1968, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976, 1977, 1979, 1980, 1981, 1983, 1985, 1986, 1987, 1988, 1990, 1991, 1992
Czechy (13x): 1993, 1995, 1996, 1997, 1998, 2000, 2003, 2012, 2014, 2017, 2019, 2020, 2022
Srebro:
Czechosłowacja (7x): 1967, 1969, 1978, 1982, 1984, 1988, 1989
Czechy (8x): 1994, 1999, 2001, 2010, 2013, 2015, 2016, 2018
Brąz:
Czechosłowacja (3x): 1987, 1989, 1990
Czechy (8x): 2002, 2004, 2005, 2006, 2008, 2011, 2021, 2023
Pełny dorobek medalowy: 40-15-11 (razem 66 medali w 64 sezonach)
Pełna lista drużynowych mistrzów Czechosłowacji oraz Czech:
| Sezon | Klub (nr tytułu) | Sezon | Klub (nr tytułu) |
| 1956 | Rudá Hvězda Praga (1.) | 1976 | Rudá Hvězda Praga (15.) |
| 1957 | Rudá Hvězda Praga (2.) | 1977 | Rudá Hvězda Praga (16.) |
| 1958 | Rudá Hvězda Praga (3.) | 1978 | Zlatá Přilba Pardubice (1.) |
| 1959 | Rudá Hvězda Praga (4.) | 1979 | Rudá Hvězda Praga (17.) |
| 1960 | Rudá Hvězda Praga (5.) | 1980 | Rudá Hvězda Praga (18.) |
| 1961 | Rudá Hvězda Praga (6.) | 1981 | Rudá Hvězda Praga (19.) |
| 1962 | Rudá Hvězda Praga (7.) | 1982 | Zlatá Přilba Pardubice (2.) |
| 63-66 | Liga nie istniała | 1983 | Rudá Hvězda Praga (20.) |
| 1967 | Viktoria Žižkov (Praga) (1.) | 1984 | SVS Pardubice (3.) |
| 1968 | Rudá Hvězda Praga (8.) | 1985 | Rudá Hvězda Praga (21.) |
| 1969 | AMK Bateria Slaný (1.) | 1986 | Rudá Hvězda Praga (22.) |
| 1970 | Rudá Hvězda Praga (9.) | 1987 | Rudá Hvězda Praga (23.) |
| 1971 | Rudá Hvězda Praga (10.) | 1988 | Rudá Hvězda Praga B (24.) |
| 1972 | Rudá Hvězda Praga (11.) | 1989 | SVS Pardubice (4.) |
| 1973 | Rudá Hvězda Praga (12.) | 1990 | Olymp Praga (25.) |
| 1974 | Rudá Hvězda Praga (13.) | 1991 | Olymp Praga (26.) |
| 1975 | Rudá Hvězda Praga (14.) | 1992 | Olymp Praga (27.) |
| Sezon | Klub (nr tytułu) | Sezon | Klub (nr tytułu) |
| 1993 | Olymp Praga (28.) | 2009 | PDK Mšeno (1.) |
| 1994 | PK Pilzno (1.) | 2010 | PDK Mšeno (2.) |
| 1995 | Olymp Praga (29.) | 2011 | PDK Mšeno (3.) |
| 1996 | Olymp Praga (30.) | 2012 | Olymp Praga (35.) |
| 1997 | Olymp Praga (31.) | 2013 | Zlatá Přilba Pardubice (10.) |
| 1998 | Olymp Praga (32.) | 2014 | Olymp Praga (36.) |
| 1999 | Zlatá Přilba Pardubice (5.) | 2015 | Zlatá Přilba Pardubice (11.) |
| 2000 | Olymp Praga (33.) | 2016 | Zlatá Přilba Pardubice (12.) |
| 2001 | Zlatá Přilba Pardubice (6.) | 2017 | AK Markéta Praga (37.) |
| 2002 | Zlatá Přilba Pardubice (7.) | 2018 | Zlatá Přilba Pardubice (13.) |
| 2003 | Olymp Praga (34.) | 2019 | AK Markéta Praga (38.) |
| 2004 | Zlatá Přilba Pardubice (8.) | 2020 | AK Markéta Praga (39.) |
| 2005 | AK Slaný (2.) | 2021 | Zlatá Přilba Pardubice (14.) |
| 2006 | AK Slaný (3.) | 2022 | AK Markéta Praga (40.) |
| 2007 | PK Pilzno (2.) | 2023 | Zlatá Přilba Pardubice (15.) |
| 2008 | Zlatá Přilba Pardubice (9.) | 2024 | |
Źródła informacji zawartych w tekście: Speedway History Info, speedwaya-z.cz
Obecnie liderem klubu z Pragi jest Jan Kvěch.Aby nie przegapić najciekawszych artykułów kliknij obserwuj speedwaynews.pl na Google News
Obserwuj nas!
FINAŁ Indywidualnego Pucharu Polski 85-140cc w Wawrowie
Puchar MACEC w Pardubicach
4. runda Extraligi w Žarnovicy
